Friet of patat? Wat zeg jij?

Frietzakjes.nl is gevestigd in Breda, dus voor ons is de keuze nogal makkelijk, wij zeggen friet en dus frietzakjes. Waren we noorderlingen geweest dan hadden we waarschijnlijk patat gezegd en onze site Patatzakjes.nl genoemd. Tenminste dat is wat je vaak hoort, ten zuiden van de grote rivieren zegt met friet en ten noorden van de grote rivieren patat. Maar is deze grens wel zo duidelijk aanwezig? Wij zochten het uit. 

Als je kijkt naar google trends, dan is er loopt er een duidelijk friet/patat grens door Nederland, maar dan vooral als het gaat om mensen die friet zeggen. Het blijkt namelijk zo te zijn dat de zuiderlingen veel meer verstokte friet zeggers zijn dan dat de noorderlingen verstokte patat zeggers zijn.

Waar in de drie zuidelijk provincies 90% van de mensen online zoekt op friet en slechts 10% op patat, zoekt in de 5 noordelijke provincies circa 65% naar patat en 35% naar friet. In de provincies in midden Nederland is het vaak om het even, patat of friet, je kunt het beide zeggen. Niemand zal dus zeggen, 'wat zeg jij nu'. 

Waar komen de termen Friet en Patat dan eigenlijk vandaag? Volgens het Etymologisch Woordenboek van het Nederlands is  ‘patat’ synoniem voor de Belgisch-Nederlandse ‘aardappel’ en betekent het in het Nederlands  gefrituurde aardappel reepjes.

Patat is een verbastering van het Spaanse woord patata. Spaanse ontdekkingsreizigers maakte in de zestiende eeuw in de Andes kennis met de zoete 'oranje aardappel ‘batata’ en de witte aardappel ‘papa’. In de loop der tijd werden deze twee woorden steeds meer door elkaar gehaald en ontstond er het woord patata. Tijdens de Spaanse overheersing van de zuidelijke Nederlanden kwam dit woord in Nederland en België terecht. 

Wist je dat? Patat een scheldwoord is dat gebruikt wordt door kleurlingen om een blanke aan te duiden.

In de eerste helft van de negentiende eeuw was er een Belg die op het lumineuze idee kwam om aardappels in stukjes te snijden en deze vervolgens te frituren. Hij noemde deze lekkernij patat frites. Patat stond voor aardappelen en frites voor frituren. Al snel vond men patatfrites echter een te lang woord en werd er besloten het kortweg patat te noemen.

In tegenstelling tot boven de grote rivieren was met ten zuiden van de rivieren al bekend met de term patat, want dit stond namelijk voor aardappelen. Wanneer je in het zuiden vroeg om patat kreeg je gewoon simpel gekookte aardappelen. Dit was natuurlijk erg verwarrend en dus werd het in als snel normaal om gefrituurde aardappelen friet te noemen.